Şevketi BOSTAN güzellemesi

Çünkü bunu hak ediyor.

İnsanoğlunun tükenmeyen yol alma arzusu ve yolda bıraktığı ayak izleri...
Karbon ayak izleri...
Mavi gezegen için bu yıpratıcı yolculukta geri dönülmez eşiğe dayandık.
Yine de toprak son gücüyle dayanmaya, üzerinde tepinen yolculara ev sahipliği yapmaya çalışıyor.

Yolcular arasında birkaç tür var ki hâlâ bu yorgun ev sahibiyle uyum içinde yol alıyor.
Toprağın şemsiyesi, besin kaynağı, her mevsim yenilenen ilacı 'ot' işte bu türlerden.
Vahşi tarıma kafa tutan otların yolculuğunda güneş, hava, rüzgâr ve sudan başkasına ihtiyaç yok.

İhtiyacımızdan fazlasını tüketme arzumuz sadece tüketim mallarında ve lüks kalemlerde değil, gıdada da var.

İhtiyacımızdan fazla et tüketmek, sebzenin yarısını ayıklarken ziyan etmek...

Fazla şeker, fazla balık, fazla tavuk...

Ve hepsi için daha fazla su!

Oysa labada bu toprakta kendiliğinden biten, kaprissiz, cömert, topraktan aldığından daha fazlasını sapı ve yapraklarıyla insana ve doğaya geri veren bir ot
TOPRAĞI KORUR, KİMYASAL İSTEMEZ
Hayvansal, kimyasal gübre istemez, neredeyse tohum atmadan bile önceki yılın tohumlarından toprakta biter, toprağa yayılır, gölge yapar, toprağın nemini korur, güneşin diğer sebzelerin köklerini kavurmasını engeller

Kırılgan değildir; domates gibi mesela kolayca hastalık kapmaz, ilaçlamaya gerek yoktur. Labada ve benzeri güçlü aromatik yapıya sahip otlar birlikte yetiştikleri kurulgan sevzeleri de zararlı böceklerden ve hastalıklardan korur.
01.

Şevketi Bostan Nedir?

Papatyagiller (Asteraceae) familyasından, Akdeniz ikliminin nemli havasını seven, doğada kendiliğinden yetişen, çayırlarda sık sık gördüğünüz sarı çiçekli dikenli bir yapıya sahip yabani bir ottur. 

Yeşil güdük dikenleri, uzun beyaz kökleri olan şevketi bostan aslında bir kök bitkisidir. Şevketi bostan semt pazarlarında çoğu zaman leğenlerde kökleri ayıklanmış olarak dikenli yaprakları ile birlikte satılır. Güney ve Orta Ege’de genellikle kök kısımları, diğer bölgelerde ise dalları ve yaprakları daha çok kullanılır.

Günümüzde kültür bitkisi olarak üretimi de (yoğun olarak İzmir ili) gerçekleştirilmektedir. 'Şevket' kelimesi Arapça 'diken' anlamına gelen bir sözcükten türemiş olup, şevketi bostan adı 'bostan dikeni' anlamına
gelmektedir. Şevketi bostan farklı yörelerde farklı yöresel adlarla anılır.
02.

Şevketi Bostanın İçeriğinde Ne Var?

Vitamin VE mineralleri

C vitamini
B6 vitamini 
Magnezyum
Fosfor
Demir
Kalsiyum
A vitamini
Potasyum
03.

Yöresel Adları

Akçakız, akdiken, akkız, altın diken, altın deve dikeni, aynalı diken, bostanotu, çetmi dikeni, diken kökü, diken otu, güzel hisar dikeni, kutsanmış deve dikeni, mübarekotu, mübarek dikeni, sarıcakız, sarıdiken, süt dikeni, sütlü diken, şevketotu, zerdali dikeni.
04.

Yaşam ve Yayılış Alanları

Şevketi bostan güney ve batı Avrupa ile Kuzey Afrika’ya özgüdür. Ilıman kuşakların çorak toprakları ve işlenmemiş arazileri, yol kenarları, nadasa bırakılan arazileri, kumlu yerleri şevketi bostan bitkisinin yaşam alanlarıdır. 

Türkiye’de Ege, Marmara, Karadeniz, Akdeniz ve İç Anadolu Bölgelerinde yaygın olarak
bulunmaktadır.
05.

Şevketi Bostanın Faydaları Nelerdir?

-Şevketi bostan sindirim sistemini destekler.
-Gaz problemini gidermeye yardımcıdır.
-İltihap azaltıcı etkisi bulunur.
-Karaciğer sağlığını korur.
-İştah artırır.
-Safra kesesi rahatsızlıklarına iyi gelir.
-Soğuk algınlığı ve gribe karşı etkilidir.
-İshal tedavisinde kullanılır.
-Emziren annelerin süt üretimini arttırmaya yardım eder.
06.

Toplama ve Kullanımı

Şevketi bostan gerek ülkemizde ve gerekse ülkemiz dışında Batı Avrupa’nın birçok yerinde kök kabukları ve rozet yaprakları sebze olarak tüketilmektedir. Ülkemizin birçok yerinde bulunmasına rağmen, sebze olarak değerlendirilmesi Ege Bölgesinde, özellikle İzmir ve çevresinde yaygındır. 

Kültürü yapılsa da şevketi bostan, çoğunlukla bahar aylarında (yöreye bağlı olarak, kasım ayından ilkbahara kadar) doğadan toplanarak sebze olarak tüketilmektedir. Bu nedenle
doğal alanlardaki bitkiler, aşırı toplanma nedeni ile azalmış, oldukça zayıflamış durumdadırlar. Herhangi bir toplama alanında türlerin tohum saçarak hayatta kalmasının devamlılığı için bazı bitkileri tohuma bırakılmalıdır.

Oldukça hoş bir tada sahip olan şevketi bostan bitkisinin çeşitli kısımları yöresel olarak yemeklerde sebze olarak kullanılır. Dikenli yapraklar sıyrılarak orta kaburganın beyaz etli kısmı ve/veya kökleri temizlenerek etli (özellikle kuzu etliveya oğlak eti) veya zeytinyağlı yemeği, kök ve yaprak kısımlarının haşlanarak ekşili veya yoğurtlu salatası, kavurması (yumurtalı veya sade), çorbası, kızartması, pilavı, omleti, salamurası/turşusu, sıyrılmış yapraklarının sarması yapılır.

Sarı turuncu çiçekleri de safran yerine iyi bir alternatif olarak kullanılmaktadır.
Tıbbi özelliklerinden dolayı geleneksel tıpta kullanımı da vardır. Doğal bir idrar söktürücü ve taş düşürücü olan şevketi bostan, ilaç olarak kullanılması ruhsatlı birkaç bitkiden biridir. Köklerinden yapılan ilaç “Lityazol Cemil” ismi ile ruhsat almıştır.

07.

Şevketi Bostanlı Tarifler

KUZU ETLİ ŞEVKETİ BOSTAN

Malzemeler:
1 kg şevketi bostan
400 gram kuşbaşı kuzu eti
1 adet soğan
2 diş sarımsak
1 çay bardağı zeytinyağı
Su
Tuz 
1 yemek kaşığı un
1 adet limon
Sosu için:
1 adet limon
1 yemek kaşığı un
İsteğe bağlı olarak 1 yumurta sarısı
Hazırlanışı:
Yaprakların dikenlerini temizleyin ve yıkayın. Köklerini soyun ve köklerin ortasındaki odunsu kısmı çıkarın. Temizlenmiş ve yıkanmış şevketi bostan köklerini ve dikeni temizlenmiş taze yapraklarını 4-5 cm uzunluğunda doğrayın. Derin bir kaseye su, un ve limon suyunu koyun. Kök kısımların kararmaması için bu suda bekletin.

Yapılışı:
Bir tencereye zeytinyağını ve kuşbaşı kuzu etini koyup soteleyin.

Doğranmış soğanı ve sarımsağı ekleyin. Tuzu ekleyip 4-5 dakika kavurun. Ardından etlerin pişmesi için su ekleyin.

Eti pişirirken sosu hazırlayın. Sos malzemelerini derin bir kaseye koyun ve karışım pürüzsüz bir sos haline gelinceye kadar çırpın.

Etler pişmeye yaklaştığında süzülmüş şevketi bostanları ekleyin ve birlikte pişirin. Sosu ekleyerek bir süre daha pişirin ve sıcak servis yapın.


ŞEVKETİ BOSTAN ÇORBASI

Malzemeler
500 gr şevketi bostan 
1 adet soğan
Su ve et suyu
Tuz
Karabiber
Zeytinyağı
Terbiyesi için
Yarım limon suyu
250 gr yoğurt
1 yumurta sarısı
2 tepeleme yemek kaşığı un

Yapılışı
Ayıklanmış şevketi bostan köklerini yarım santimlik ince şeritler halinde kesin. Sıyrılmış yaprakları ve şeritler halinde kesilen kökleri 2 santim doğrayın.

Soğanı rendeleyin ve zeytinyağında biraz kavurun. Ardından tencereye şevketi bostanları ekleyin. 15-20 dakika boyunca arada karıştırarak, şevketi bostanlar yumuşayıncaya dek, kavurmaya devam edin. Tencerenin içine suyu ve kemik suyunu veya et suyunu ekleyerek pişirmeye devam edin.

Ayrı bir kabın içerisinde yoğurdu, unu, yumurta sarısını ve limonu iyice çırparak terbiyeyi hazırlayın. Çorbanın suyundan birkaç kaşık alıp terbiyeye azar azar ekleyin ve karıştırın. Çorbaya bu karışımı katın ve tuz karabiberi de ekleyerek karıştırarak çorbayı pişirmeye devam edin.

 Ocağın altını kısın ve arada karıştırarak, şevketi bostanlar dilediğiniz kıvamda yumuşayıncaya dek pişirin. Sıcak servis yapın.
magnifier linkedin facebook pinterest youtube rss twitter instagram facebook-blank rss-blank linkedin-blank pinterest youtube twitter instagram